Rrefime

Historia me fund të lumtur e Borës, që i shpëtoi trafikimit e u rikthye mes familjarëve

Nga Iva Tiço/ Historitë e trafikimit të qenieve njerëzore në Shqipëri. sidomos të vajzave të vogla, do të kishin qenë shumë më të rralla nëse të gjithë të miturit do të kishin sigurinë që familja është streha më e sigurt. Por për fat të keq nuk është gjithmonë kështu! Jo të gjitha familjet janë të ndërgjegjësuara dhe jo të gjithë të miturit kanë mbështetjen e familjes për t’u mbrojtur nga trafikimi, ndaj që prej tetorit të vitit 2021 ka nisur programi i quajtur “Mbështesim komunitetin dhe shërbimet sociale për të parandaluar trafikimin” e që po zbatohet nga YWCA me mbështetjen e UNICEF. Sipas këtij programi punonjësit socialë mund të punojnë ngushtësisht me familjet në nevojë edhe për t’i informuar ata dhe për të ndihmuar që të shmangen mundësitë e trafikimit. Duke qenë se në shumë raste punonjësit socialë janë kontakti i vetëm i këtyre familjeve me pjesën tjetër të shoqërisë dhe me strukturat vendore, ata mund të punojnë nga afër në ndërgjegjësimin e familjarëve për rreziqe që ata nuk i njohin.

Në drejtorinë e Shërbimeve Sociale pranë Bashkisë së Peshkopisë disa histori kanë mbetur në mendjen e të gjithëve. Si ajo e Borës që mund të kishte përfunduar viktimë e trafikimit nëse nuk do të ishte punuar që kjo të mos ndodhte. Asokohe Bora edhe pse e mitur ishte e martuar dhe po jetonte në kushte të vështira në familjen e bashkëshortit, madje edhe në dhunë. Por nuk guxonte të ikte në familjen e prindërve, sepse nga aq sa kishte folur me ta e dinte që nuk do e pranonin në rast se do të ndahej me burrin. Ia kishin bërë të qartë: nuk mund të kthehej në shtëpi sepse nuk i përballonin fjalët e njerëzve në rast se ajo do të ndahej.

Punonjësit socialë në këtë bashki tregojnë se kur ata u informuan për zhdukjen e Borës nga shtëpia e bashkëshortit, dyshuan menjëherë për trafikim. Arritën ta gjenin vetëm pas tre ditësh, ndërkohë që Bora kishte fjetur natën e parë në një hotel, ku kishte prerë vetë dhe flokët e gjatë që të mos njihej më, ndërsa dy netët e tjera i kishte kaluar jashtë dhe kishte udhëtuar me makina të rastit. Punonjësit socialë dyshonin se duke qëndruar e vetme në hotel, pa pasur mjaftueshëm para, dikush mund të përfitinte dhe ta joshte e më pas ta trafikonte. Për fat arriti të shmangej në kohë, policia e gjeti në rrugë dhe menjëherë shërbimet sociale e çuan 24 orët e para në strehën e emergjencës, ku u trajtua me psikologë për të kuptuar situatën dhe për të vlerësuar nëse ishte dhunuar apo trafikuar. Më pas u mblodh grupi teknik së bashku me policinë, familjen dhe shkollën dhe Bora u sistemua në qendrën që ofron shërbim për të miturit që i takojnë kësaj kategorie. Ajo qëndroi në këtë qendër për shumë kohë, derisa mbushi 18 vjeç dhe ndonëse nuk mundi ta vijonte shkollën e mesme aty ku e kishte lënë ndoqi tre kurse profesionale. Ndërkohë punonjësit sociale gjatë gjithë kësaj kohe punuan me familjarët e saj derisa ata pranuan që pavarësisht mentalitetit të zonës ku jetojnë, ta mirëprisnin vajzën sërish në shtëpi. “Kjo ishte një sfidë për ne”, thonë punonjëset sociale, “që familja të pranonte dhe të kuptonte që nëse gjerat nuk shkojnë mirë në një marrëdhënie, duhet të ndahesh”.

Tashmë Bora jeton në Itali tek të afërmit dhe punon si ndihmës kuzhiniere. Ka kontaktuar disa herë me punonjëset sociale për t’i falenderuar që ishin me të jo vetëm në ditët më të vështira, por që mundësuan që ajo të ketë një strehë familjare dhe sot. Ndërsa në drejtorinë e Shërbimeve Sociale rastin e saj e mbajnë mend akoma, jo vetëm si një histori me fund të lumtur, por si një nga shembujt ku mund të mbështetesh për të punuar që rasti i Borës të mos ndodhë më në të ardhmen sepse vajzat e mitura kanë frikë nga mentaliteti i familjes. Ndaj dhe përfshirja e drejtorive të shërbimeve sociale në këtë proces është thelbësore sepse duke qenë në shumë raste kontakti i vetëm me familjet me ndihmë ekonomike ata mund t’i informojnë dhe ndërgjëgjesojnë që fëmijët e tyre të mos kthehen në potencial për trafikim duke i martuar në moshë të re dhe se duhet t’i mbështesin fëmijët që ata ta kuptojnë që streha familjare është më e sigurta. /ywca-albania.al/

Ky shkrim realizohet në kuadër të programit “Transformimi i Përgjigjes Kombëtare ndaj Trafikimit të Qenieve Njerëzore në dhe nga Shqipëria”, mbështetur nga qeveria e Mbretërisë së Bashkuar.

Shënim: Me qëllim ruajten e anonimatit, emri është ndryshuar. Ndërkohë e gjithë historia bazohet në përjetime reale.

Në Vaun e Dejës, ku parandalimi i trafikimit është prioritet

Nga Iva Tiço/ Nëse e pyet për historitë me fund të lumtur që mund të kenë kaluar në zyrat e shërbimeve sociale të Bashkisë së Vaut të Dejës, drejtoresha Çuka Babani spikat direkt historinë e një vajze të mitur e të martuar, që jo vetëm i shpëtoi trafikimit, por arriti të kthehej e të jetonte me famljen e saj. Për vajzat e sotme të qyteteve kjo duket një histori e çuditshme, si e dalë nga ndonjë roman i keq, por në atë komunë problemi më i madh është që për shkak të pamundësive ekonomike të miturit mund të bëhen viktima të trafikimit dhe rikthimi në jetën normale, pranë familjes, të bëhet i pamundur për shkak të mentalitetit.

Drejtoresha këtë histori e tregon me gëzim dhe ende mallëngjehet kur kujton se si familjarët ende i falenderojnë, ndërkohë që ajo dhe ekipi i saj, që prej nëntorit të vitit 2021 është bërë pjesë e një programi të quajtur “Mbështesim komunitetin dhe shërbimet sociale për të parandaluar trafikimin” e që po zbatohet nga YWCA me mbështetjen e UNICEF”.

“Programi është shtrirë në njësitë administrative të Bashkisë Vau i Dejës, ku në fokus kanë qënë familje me vështirësi social-ekonomike, që trajtohen me ndihmë ekonomike, por që në përbërjen e tyre kanë më shumë se 3 fëmijë të mitur. Janë krijuar fokus grupe me burra dhe gra, takime mobilizuese, Ditë të Hapura Informative, shpërndarje broshurash, ku është diskutuar mbi fenomenin e trafikimit, për ata që preken më shumë, për format e rekrutimit nga trafikantët, mitet mbi këtë fenomen dhe strategjitë parandaluese”, rrëfen Çuka Babani në një intervistë zhvilluar në kuadër të këtij programi.

Drejtoresha tregon se si në këtë Bashki ky fenomen është trajtuar që shumë kohë më përpara, por me ngritjen e strukturës së posaçme për shërbimet sociale, e ndarë nga sektori i ndihmës ekonomike dhe paaftësisë, është bërë e mundur që këto probleme të trajtohen më me saktësi, sipas kuadrit ligjor dhe protokolleve të punës për këtë fenomen. Ndonëse për trafikimin është folur herë pas here, ky është projekti i parë që ka marrë parasysh përfshirjen e administratorëve socialë për të parandaluar trafikimin. “Trajnimet nuk janë asnjëherë të mjaftueshme, gjithmonë ka vend për më shumë, në mënyrë që punonjësit socialë, dhe ata të mbrojtjes së fëmijëve të rrisin kështu kapacitetet profesionale të tyre në punën me personat që mund të jenë potencial trafikimi apo dhe viktima trafikimi“, thotë ajo.

Grupi i familjeve në nevojë, ato që janë në skemën e ndihmës sociale janë pjesë e këtij programi sepse janë cilësuar dhe si më të ndjeshme jo vetëm ndaj fenomenit të trafikimit, por edhe të dhunës e problemeve sociale në përgjithësi. “Mungesa e mundësisë për punësim, për shkollim, për formim profesional. etj bën të mundur që këto familje të jenë më të ekspozuara ndaj joshjeve me të cilat ky fenomen ofrohet”, thotë ajo duke treguar se në fokus grupet e zhvilluara në kuadër të këtij programi, temat që janë trajtuar me familjarët kanë qenë nga më të ndryshmet, sepse jo të gjithë janë të njohur me problemet e trafikimit, apo se si duhet parandaluar. “Shumë prej tyre nuk kanë kontroll 100 përqind për fëmijët që mund t’i kenë larguar nga Shqipëria për shkak të kushteve ekonomike, dhe që jetojnë me të afërmit: u duhet t’i besojnë telefonatave dhe faktit që fëmijët jetojnë me të njohur e t’i mendojnë se janë më të mbrojtur. Por nuk kontrollojnë dot të miturit as në rrjetet sociale, që për prindërit janë mjaft kërcënuese sepse nuk dihet me kë komunikojnë dhe njerëz të panjohur mund t’i nxisin fëmijëve dëshira për të kërkuar jetë luksoze, pa punuar ose shkolluar duke rrezikuar kështu të jenë potencial trafikimi. Janë gjithashtu dhe prindërit që fëmijët u ikin nga shtëpia dhe këto raste janë trajtuar nga punonjësit e mbrojtjes së fëmijëve”.

Shumë nga këto problematika janë folur për të parën herë në kuadër të këtij programi dhe drejtoresha Çuka Babani gjatë punës dhe takimeve ka kuptuar që edhe pse familjarët nuk janë shumë të informuar, janë të ndërgjegjshëm që të gjithë këta faktorë përbëjnë një rrezik të madh për fëmijët e tyre. Madje sipas anketimeve është vënë re se banorët e kësaj zone janë të bindur që trafikimi mund të ndodhë vetëm tek fëmijët, dhe jo tek të rrriturit. Në pyetësorë ata janë përgjigjur se nuk i kanë diskutuar këto fenomene më përpara, nuk kanë marrë informacione për të tilla raste. Po sipas anketimeve në këtë bashki rezultoi se është krijuar ideja se trafikimi është një fenomen më i rrallë sesa në bashkitë e tjera. “Kjo ndodh sepse në komunitetin tonë ekziston fryma e mbështetjes mes njëri tjetrit, dhe kjo gjë ndikon në uljen e rrezikut për trafikim”, thotë drejtoresha pa përjashtuar dhe faktin që fenomeni i trafikimit mund të jetë prezent, por nuk ka statistika. Ende nuk dihet nëse është më i rrallë se në bashkitë e tjera apo kjo frymë bashkëpunimi në të vërtetë mund të jetë frymë e mospranimit, sic ndodh edhe në rastet e dhunës. Sipas drejtoreshës – “punonjësit e sektorit të shërbimit social janë vazhdimisht në kontakt me psikologët e shkollave, punonjësit e policisë, të shëndetësisë, OJF-të etj, dhe ky funksionim i mirë i bashkërendimit të punës ndikon që rastet të trajtohen në kohë, pa shkuar në pikën që të kemi viktima potenciale apo viktima të trafikimit“. Si historia me fund të lumtur, që drejtoresha Çuka Babani na e tregoi në fillim të bisedës, ku një e mitur arriti të shpëtonte dhe familja e saj të sfidonte mentalitetin e ta merrte sërish në shtëpi. Sepse për aq kohë sa mentaliteti dhe problemet ekonomike të bëhen bashkë, programe të tilla janë të domosdoshme për të shpëtuar jetë të miturish. /ywca-albania.al/

Ky shkrim realizohet në kuadër të programit “Transformimi i Përgjigjes Kombëtare ndaj Trafikimit të Qenieve Njerëzore në dhe nga Shqipëria”, mbështetetur qeveria e Mbretërisë së Bashkuar.

“Kush do i mbajë fëmijët e mi”, një mënyrë për të ndihmuar Irenën

Nga Iva Tiço/ I ftohti i këtyre ditëve nuk i ndalon një grup njerëzish të mblidhen në orën 10 në sheshin e vogël përpara Drejtorisë së Shërbimit dhe Kujdesit Social e të hyjnë njëri pas tjetrit, ndërsa vënë maskat në një nga sallat e vogla të katit të parë. Qëndrojnë të ndrojtur, me duart mbledhur dhe ndokush pyet me të zë ulët “përse na kanë thirrur”.

Meme, drejtoresha e qendrës, nuk i lë të hamendësojnë gjatë, apo të presin. Ajo u tregon se ky është një nga takimet e radhës, që bëhet si pjesë e programit “Familjet dhe fëmijët në vështirësi kanë akses në shërbime dhe informacion për mbrojtjen nga rreziqet”, që po zbatohet nga YWCA me mbështetjen e UNICEF dhe USAID, me qëllim ndërgjegjësimin e pjesëmarrësve se nuk është ndihma ekonomike zgjidhje e përhershme, dhe se ata nuk duhet të kërkojnë të mbeten të varur nga ajo pagesë.

Një ndihmë më të madhe ekonomike kërkon dhe Irena, një grua rreth të dyzetave , e divorcuar dhe me tre fëmijë. Irena tregon se deri tani nuk ka qenë kurrë tek zyrat e punës “e kam të pamundur të shkoj në punë”, – thotë ajo “më duhet të kujdesem për djalin e sëmurë, ai nuk shkon rregullisht në shkollë sepse ka probleme me ecjen. Pastaj janë dhe dy fëmijët e tjerë, me kë të rrinë ata në shtëpi nëse unë shkoj në punë?”

Drejtoresha bisedon me të dhe i tregon se ka zgjidhje dhe për problemin e saj, në bllokun e banesave sociale ka shërbim fizioterapie dhe gjithë shërbimet e tjera për të cilat kanë nevojë fëmijët e sëmurë. “Mos e shiko ndihmën si zgjidhje të përhershme, as pagesën e qirasë”, – i thotë drejtoresha. “duhet të kërkosh ndihmë pranë kësaj qendre, që fëmija i sëmurë të trajtohet atje. Kështu edhe ti do të jesh e lirë të punosh”.

“Kërkoni të dilni nga situata juaj”, u thotë ajo, ndërsa i tregon Irenës, që nuk ka as përvojë pune dhe as zanat se ajo mund të regjistrohet në një kurs profesional, mund të bëjë përshembull një kurs rrobaqepësie, ku mund të mësojë dhe të qepë për të punuar me bizneset e vogla. “Kurset janë falas dhe gratë – kryefamiljare ndihmohen duke iu blerë edhe makinat qepëse, në mënyrë që të mund të punojnë edhe nga shtëpia, ne u gjejmë dhe punë e porosi”. Pra një mundësi më shumë që gratë si Irena të mund të kenë një zgjidhje tjetër, përveç jetës së mbyllur në shtëpi dhe pritjes së parave të ndihmës ekonomike.

Irena ende nuk është e bindur, që jeta e saj mund të ndryshojë kështu. Takimi vijon me problematikat e familjeve që kanë të gjithë probleme të ngjashme dhe në fund të takimit ajo bashkë me një punonjëse sociale do të flasin konkretisht për qendrën mësimore. Pasi ta shohë me sytë e saj se zgjidhjet ekzistojnë, ndoshta hapi i dytë do të jetë kursi i rrobaqepësisë. Por është e sigurt që mundimi për të ardhur këtu ia ka vjetur “Bëra mirë që erdha, thotë, ndoshta ka shpresë edhe për mua”. /ywca-albania.al/

“Ky shkrim është realizuar si pjesë e projektit “Familjet dhe fëmijët në vështirësi kanë akses në shërbime dhe informacion për mbrojtjen nga rreziqet”, që po zbatohet nga YWCA of Albania me mbështetjen e UNICEF dhe USAID. Programi synon fuqizimin e familjeve me ndihmë ekonomike duke dhënë informacion, mbështetje dhe duke i afruar shërbimet më pranë tyre. Nëpërmjet takimeve dhe intervistave ne duam të dëgjojmë shqetësimet e tyre dhe t`iu japim zë vështirësive që janë pjesë e përditshmërisë. Nga bashkëpunimi i suksesshëm edhe më punonjësit e shërbimeve sociale, ne duam t`i adresojmë tek ta këto sfida, me qëllim gjetjen e zgjidhjeve të përbashkëta për t`iu mundësuar familjeve me vështirësi ekonomike zgjidhje konkrete për një jetë plot dinjitet dhe me shpresë për të ardhmen”.

Shënim: Me qëllim ruajten e anonimatit, emri është ndryshuar. Ndërkohë e gjithë historia bazohet në përjetime reale.

Në zyrën e një administratoreje, ku tashmë trokitet dhe për Covid-19!

Nga Iva Tiço/ Zyrat e administratorëve të ndihmës sociale janë pak a shumë si rrëfyestoret e priftërinjve: brenda tyre dëgjohen kaq shumë lutje e kërkesa, shpresa dhe ankesa, falënderime apo zhgënjime… Por ajo që Yllka Brahimllari, Administratore në Lezhë nuk e kishte menduar ndonjëherë, ishte që do të vinte dita që do t`i duhej të merrej edhe me shëndetësinë.

Por ja që Covid 19 që ndryshoi gjithë botën, nuk e la pa prekur edhe atë.

Puna e saj e përditshme, siç e tregon dhe vetë Yllka është komunikimi i vazhdueshëm me njerëzit, sqarime, dhënie informacioni, referime e këshillime. “Zyra e ndihmës ekonomike”, tregon ajo, “zakonisht është një zyrë ku kërkohet informacion e sqarim për procedurat e aplikimit për ndihmë ekonomike, marrjen e vërtetimeve për familjet ekzistuese, përgatitjen e raporteve sociale për familjet apo për disa kategori në nevojë”.

Por rutina e përditshme e Yllkës dhe e gjithë Drejtorisë së Shërbimit dhe Kujdesit Social pranë bashkisë Lezhë, ku një e një ekip prej 13 profesionistësh japin shërbime sociale për komunitetin, tashmë është krejt ndryshe. Përveç punëve të zyrës dhe vizitave në familje, që janë detyrim ligjor i përmuajshëm, për familjet që futen rishtazi në skemën e ndihmës ekonomike dhe për ato ekzistuese, punonjësit socialë nisën të japin dhe një ndihmesë shtesë: askush nuk i njeh familjet në nevojë më mirë sesa ata. Ndërsa vetë familjet në nevojë nuk kanë asnjë derë tjetër ku mund të trokasin, përpos kësaj dere.

“Puna është bërë më intensive”, tregon Yllka Brahimi në këtë intervistë. “Kontaktet me qytetarët janë shtuar për shkak të vështirësive ekonomike dhe pasojave sociale që shkaktoi pandemia në jetën tonë të përditshme. Puna është fokusuar këto dy vite përveç rutinës së zakonshme, kryesisht me kontaktet me organizatat sociale për të mundësuar mbështetjen me pako ushqimore e me mbështetje të tjera me pako higjieno-sanitare”.

Përtej ndihmave humanitare, administratorët si Yllka gjatë kësaj kohe kanë qenë kanali i vetëm për dhënies se informacioneve në lidhje me Covid-19. “Këto janë dhe shërbimet bazë që ne japim, por në kushtet e Covid-it. Kështu i ruajtëm kontaktet përmes telefonave, rrjeteve sociale, grupeve vullnetare që kanë ofruar shërbime nëpër shtëpi, por udhëzimeve gojore, por edhe të shkruara përmes fletushkave për rregullat e të jetuarit me COVID-in”.

Duke qenë porta e vetme ku anëtarët e familjeve në nevojë trokasin, dera e administratorëve ka qenë e hapur dhe për t’i vënë në kontakt me mjekët. Yllka rrëfen se ka pasur disa raste të tilla, ndërsa puna më e madhe që ata kanë këtë ka qenë lidhur me sensibilizimin për vaksinimin. “Kemi punuar për të sensibilizuar familjet që na kanë ardhur në zyrë, kur kemi bërë vizita nëpër familje, por edhe në takimet e herëpashershme që organizojmë me familjet që janë përfituese të ndihmës ekonomikë”.

Zakonisht janë gratë ato që shkojnë në këto zyra më shumë sesa burrat. Ndoshta sepse ngaqë kujdesen për fëmijët, janë më të interesuarat të marrin informacionin.

Përveç ndihmës ekonomike, ato kërkojnë informacione të tjera të lidhura me përfitimin e bursës për fëmijët, kompensimin e energjisë elektrike, lehtësimin që kanë në taksat dhe detyrimet, për kurse profesionale, për mundësitë e punësimit. Yllka tregon se janë të shumta rastet kur zyra e saj i vë në kontakt me bizneset e zonës. “Gjithashtu i ndihmojmë edhe për procedurat e pagesës KEMP-it, por edhe i lidhim me sektorët e tjerë të drejtorisë sonë që lidhen me NJMF, Sektori Kundër Dhunës në Familje, Strehimit Social, por edhe referime drejt qendrave dhe organizatave të tjera për të marrë shërbime të mundshme sipas fokusit të punës së tyre”.

Dhe ndonëse Yllka dhe kolegët e saj dy vite të shkuara s’e kishin menduar se do vinte dita që do të fusnin në axhendën e tyre edhe informacionet për rreziqet dhe mbrotja nga Covidi, tashmë e kanë dhe këtë përvojë. Dhe ditë pas dite është bërë pjesë e rutinës së tyre. /ywca-albania.al/

Ina nga Lezha, që ia del mbanë duke gatuar ëmbëlsira me vishnje (dhe receta)

Nga Iva Tiço/ Që nga dita kur karriera ime si gazetare mori një kthesë të papritur, duke nisur dhe një blog gatimesh, ushqimi ngjan i lidhur pazgjidhmërisht me çdo gjë që bëj. Edhe në vendet më të pamundura s’di se si e gjej veten të përfshirë me një temë ushqimi. Siç ndodhi në një prej takimeve “Ditët e Hapura në Lezhë”, ku gjatë punës për realizimin e disa intervistave, pjesë e programit “Fëmijët në qendër të politikave lokale të mbrojtjes sociale”, që po zbatohet nga YWCA me mbështetjen e UNICEF dhe JSDG Fund, kolegu im më solli një ëmbëlsirë. “Iva mos e humb këtë kekun me krem vishnjeje, është i shkëlqyer”, më tha ai. Embëlsira ishte pjesë e tryezës me gatime të zonjave pjesëmarrëse në aktivitet, të gjitha anëtare të familjeve në nevojë dhe pjesë e projektit që ndihmon fuqizimin e familjeve dhe që kishin organizuar një minipanair prodhimesh të duarve të tyre. Shumë gatime të zonës, por dhe nga krahinat ku familjet e zonave kanë origjinën, mes tyre dhe ëmbëlsira me krem vishnjeje. Ishte vërtetë e shkëlqyer. “A e gjejmë dot recetën?”, ishte pyetja ime direkte dhe pas saj ishte prezantimi me Inën, e cila e kishte gatuar.

Ndryshe nga ëmbëlsira e shkëlqyer, jeta e Inës, 35 vjeçare nuk ka qenë e tillë dhe i është dashur të përballet me fatkeqësi, probleme, sëmundje. E megjithatë Ina çdo ditë falenderon Zotin që i la gjallë dhe më pas Bashkinë e Lezhës, por dhe familjarët, që e ndihmuan të ndërtonin atë shtëpi, ku strehohen sot, me kushte minimale. Ndaj dhe sot është pjesë e programeve të mbështetjes sociale që synojnë që familje si e Inës të ndihmohen për të kapërcyer vafërinë ekstreme dhe të mund të fuqizohen që në të ardhmen t’u sigurojnë një jetë të sigurt fëmijëve.

Shtëpia mbahet kryesisht me ndihmën ekonomike që merr Ina, prej 6 mijë lekësh dhe ndonjë pune të vogël ditore që mund të kryejë i shoqi. Të dy kanë arsimin tetë vjeçar dhe pa kualifikime, gjë që e bën të vështirë punësimin për të shoqin dhe Ina duhet të bëjë njëqind akrobacira për të vënë ushqim në tryezë për dy fëmijët e saj. “Më pëlqen shumë të gatuaj, gjithë jetën më ka pëlqyer. Dëshirën dhe pasionin e kam që fëmijët e mi të shijojnë çdo gatim timin që mundohem me gjitthë shpirt t’i bëj sa më mirë me aq sa kam. Edhe njërëzit që provojnë ëmbëlsirat e mia i pëlqejnë, më kërkojnë recetat që unë vetë i bëj me kombinime dhe nxjerr gjithmonë diçka të veçantë”.

Siç bëra dhe unë, kur i kërkova recetën e kekut me vishnje, që më ndihmoi të njihesha me Inën dhe ta bëja pjesë të kësaj rubrike me histori njerëzore, tregimi i të cilave është vetëm një pjesë e vogël e gjithë punës së projektit. Sepse përtej çdo ndihme ekonomike, Ina dhe ato qindra gra e vajza në vështirësi, do të donin një punë të përhershme me pagesa dinjitoze.

Pasi biseduam bashkë, Ina ma dërgoi recetën dhe unë e provova në shtëpi. Dhe po e botoj më poshtë, ndonëse qëllimi i këtij blogu nuk është ky… Por ja që ushqimi e ka këtë aftësi, futet aty ku nuk ta merr mendja, zbut vështirësitë, afron njerëzit e sjell dashuri dhe ndoshta do të mund të ndryshojë dhe jetën e Inës, që ëndërron një kuzhinë më të madhe për të gatuar për fëmijët e saj. Ndoshta kur gjendja mjekësore të jetë më e mirë mund të jetë një mundësi punësimi, që familja e saj të mos jetojë më me ndihmë ekonomike dhe shumë njerëz të tjerë veç familjarëve t’i thonë “të lumshin duart për recetat e saj”.

Keku me vishnje i Inës

1 mollë mesatare, 1 pjeshkë, 200 gr arra; 1 gotë kos; 1 filxhan kafeje gjalpë i shkrirë; 1 gotë uji sheqer; 1 lugë gjelle kakao; 5 kokrra vezë fshati; 1 lugë çaji fryrës ëmbëlsirash; miell derisa të bëhet si brumi i petullave.

Për kremin sipër

Shurup vishnjeje bio që bëhet duke i lënë vishnjet të ndara më dysh në sheqer. Kremoz shurupi bëhet me niseshte ose miell, duke u çuar në vlim. /ywca-albania.al/

“Ky shkrim është realizuar si pjesë e projektit “Fëmijët në qendër të politikave lokale të mbrojtjes sociale”, që po zbatohet nga YWCA me mbështetjen e UNICEF dhe JSDG FUnd. Programi synon fuqizimin e familjeve me ndihmë ekonomike duke dhënë informacion, mbështetje dhe duke i afruar shërbimet më pranë tyre. Nëpërmjet takimeve dhe intervistave ne duam të dëgjojmë shqetësimet e tyre dhe t`iu japim zë vështirësive që janë pjesë e përditshmërisë. Nga bashkëpunimi i suksesshëm edhe më punonjësit e shërbimeve sociale, ne duam t`i adresojmë tek ta këto sfida, me qëllim gjetjen e zgjidhjeve të përbashkëta për t`iu mundësuar familjeve me vështirësi ekonomike zgjidhje konkrete për një jetë plot dinjitet dhe me shpresë për të ardhmen”.

Shënim: Me qëllim ruajten e anonimatit, emri është ndryshuar. Ndërkohë e gjithë historia bazohet në përjetime reale.

Reportazh/ Në Durrësin e mundësive më të mëdha dhe problemeve njerëzore

Nga Iva Tiço/ Disa minuta përpara se të shkojë ora 10, kur dhe është caktuar takimi në Drejtorinë Rajonale të Shërbimit Social Shtetëror, në qarkun e Durrësit, vendet në karriget dhe kolltukët anës murit të njërës prej sallave të mbledhjeve në katin e parë, janë pothuajse të zëna. Dikush me karrige me rrota, i shoqëruar nga një zotëri në moshë të thyer, një mesogrua me një fëmijë të vogël për dorë, ndokush çift e të tjerë vetëm, të gjithë me maska, qëndrojnë në heshtje në karriget e tyre, në pritje të nisjes së takimit që kjo drejtori, ashtu si të ngjashmet e saj në qarqet e tjera, zhvillojnë në mënyrë të vazhdueshme me anëtarë të familjeve në nevojë, si pjesë e programit “Fëmijët në qendër të politikave lokale të mbrojtjes sociale”, që po zbatohet nga YWCA me mbështetjen e UNICEF dhe JSDG Fund. Në fillim është drejtoresha e Shërbimeve Sociale ajo që iu flet për projektin dhe pastaj, për shpjegimet e tjera, bashkë me shënimet me problematikat specifike është punonjësja sociale dhe përfaqësuesit e YWCA. Shumica e pjesëmarrësve njihen në takim, me emër e mbiemër, ua dinë madje edhe problematikën. Shumë prej tyre, problemet i kanë të ngjashme me familjet e tilla në gjithë Shqipërinë: banesa në skamje, shumë fëmijë, papunësi, sëmundje. Durrësi prej më shumë se një viti po përballet dhe me problemet e pas-tërmetit. Shumë prej familjeve u është dashur dhe të shpërngulen nga banesat, të trajtohen me bonuse qiraje krah ndihmës financiare. Për punonjëset sociale gjithashtu puna është e ndryshme nga koleget e tyre në qarqet e tjera. Krahas suportit dhe punës së përditshme të informimit të këtyre familjeve, për të dalë nga skema e ndihmës me anë të punësimit, që është edhe qëllimi i programit, i kanë ndihmuar familjet dhe të aplikojnë për bonuset e qirasë, i kanë ndjekur në hotelet ku kanë qenë të strehuar dhe u është dashur që të merren hap pas hapi me strehimin përfundimtar të tyre.

Por jetesa në Durrës, ka dhe përparësitë e veta, si në asnjë qytet tjetër shqiptar: ka mundësi të shumta punësimi, sidomos për gratë e familjeve në nevojë, në hoteleri dhe fasoneri. Dhe Drejtoria Rajonale e Shërbimit Social Shtetëror bën të mundur veç informimit të përhershëm, edhe sigurimin e kurseve, për të përgatitur punonjëse të kualifikuara për të bërë këto punë.

Prezantimi zgjat pak, pyetje përgjigjet më shumë. Në fillim trajtohen ato që shtrojnë problemet e fëmijëve me shëndetin dhe aplikimet për ndihmë për ta. Pastaj janë familjet që kanë pak a shumë të njëjtën problematikë: asistencë sociale për familjen ku prindërit nuk punojnë dhe fëmijët të moshave të ndryshme që shkojnë në shkollë. Mes tyre është dhe D. K. dhe e shoqja, të ardhur nga veriu dhe që banojnë në Katundin e Ri. D. flet më shumë, e shoqja nuk e ul maskën për asnjë moment dhe sytë i mban poshtë. D. e nis ankimin për librat e shkollës. Thotë që vajza e madhe po mbaron klasën e nëntë dhe do të vijojë më tej studimet, por librat e shkollës së mesme do u kushtonin shumë. “Probleme të tjera nuk kam”, thotë, “veç më zgjidhni këtë. Shpresën tek fëmijët e kemi”. Familja e tij jeton me asistencë sociale, pagesa mujore për ta është 57 mijë lekë të vjetra. Të dy burrë e grua janë të papunë dhe asnjëheri nuk ka zanat. D. thotë që i kanë ofruar dy apo tre herë punë, por nuk ka pranuar. Kanë një banesë njëkatëshe dhomë e kuzhinë, por nuk kanë as tokë as oborr për të mbjellë perimet. Veç vajzës që po mbaron klasën e tetë, kanë dhe një djalë në pestën dhe vajza më e vogël është 4 vjeç.

Drejtoresha u flet dhe u thotë që mundësia e vetme për ta është punësimi, as librat falas dhe as asistenca, që nuk mund të vijojë përgjithmonë. “Nuk kemi kopsht shtetëror për të çuar fëmijët”, – thotë D, – “Nëse shkoj në punë ata nuk kanë se ku të rrinë. Derisa të mbarojnë shkollën 9 – vjeçare, nuk kanë sesi të rrinë vetëm”.

Këmbëngul gjatë në këtë pikë D. “Fëmijët janë në atë moshë që nuk di se kush të mi shohë gjatë ditës nëse ne dalim në punë. Të afërmit kanë problemet e veta, fëmijët e vet”.

Kërkesa e tij është që librat të vijojnë të jenë falas edhe në shkollën e mesme, me qëllim që fëmijët e tij të vazhdojnë shkollën. Drejtoresha i shpjegon se në Shqipëri janë falas vetëm librat për arsimin e detyrueshëm, pra atë nëntë vjeçar dhe vijon të këmbëngulë që zgjidhja e vetme për familjen e tij është punësimi, së paku njëri nga dy bashkëshortët duhet të punësohet. Mundësitë për gruan janë më të mëdha. Sapo e shoqja nis të belbëzojë se ajo do të donte të punonte. Të shkonte ne një kurs dhe të merrte zanat, sepse rroga është më mirë sesa asistenca, D. ndërhyn “Sigurisht që rroga është më e mirë, por gratë nuk i kanë shanset që të punojnë. Mos të rrezikojmë jetën e fëmijëve më kot, bukë kanë të hanë, duhet që ata të kenë njëfarë moshe që gruaja t’i lëjë vetëm”.

“Nuk ke asnjë pengesë nga unë”, i thotë të shoqes. Ajo shton se tani për tani e ka të pamundur, ndoshta kur të rriten dhe pak fëmijët…

Takimi është drejt fundit. Ata me probleme shëndetësore janë larguar të parët, gruaja me fëmijën do të qëndrojë dhe më vonë për të biseduar për mundësitë e punësimit më vonë për nusen e djalit që sapo ka lindur nje tjetër bebe kurse çifti D. largohen duke thënë se do të mendohen dhe do të diskutojnë prapë në takimin tjetër… Drejtoresha e di që do të jetë e vështirë që t’i bindë, nuk mund të jetë e sigurt as që do ia dalë mbanë, sepse kjo familje nuk është rasti i vetëm që i ka sytë tek ndihma ekonomike. Dhe mëkat, sepse Durrësi është ndër qytetet më të “pasura” me mundësi punësimi, sidomos për gratë. /ywca-albania.al/

Shënim: Me qëllim ruajten e anonimatit, emri është ndryshuar. Ndërkohë e gjithë historia bazohet në përjetime reale.

Historia e Verës, nëna e vetme me vajzën e sëmurë e me shpresën tek fëmijët

Nga Iva Tiço/ Një banesë përdhese pa energji elektrike, fëmijë të sëmurë që i ka rritur e vetme, skamje dhe vite me radhë në skemën e ndihmës ekonomike. Kështu do të përshkruhej me pak fjalë jeta e Verës, një nga kryefamiljaret që është trajtuar me ndihmë ekonomike në Berat. Në intervistën e realizuar në çdo fjali ajo përmend “fëmijët” si pikë e dobët, por edhe si pikë e fortë. Janë fëmijët që i japin forcë për t’ia dalë mbanë e për të shpresuar, sidomos tani që një prej tyre sapo ka mbaruar shkollë profesionale 2 vjeçare dhe është në pritje të punës dhe tjetra ka fituar një bursë nga Bashkia e qytetit. Ata janë shpresa se gjendja e vështirë e familjes së tyre do të ndryshojë. Por janë dhe pikërisht fëmijët dhe problemi i saj më i madh për momentin, një nga vajzat, e cila është e sëmurë e që kërkon kujdes të përhershëm, që nuk e lejon të fillojë një punë të përditshme, rroga e së cilës do ia kishte bërë disi më të lehtë jetesën.

Për momentin jeta e Verës është më të vështirat ndër familjet në nevojë. Dyzetegjashtë vjeçarja, pjesë e komunitetit egjiptian, me origjinë nga Shkodra, jeton në Berat në një shtëpi përdhese. Ndonëse kushtet aty janë të vështira dhe banesa nuk është e përshtatshme për temperaturat e ulëta apo të larta, për Verën është shumë më e mirë sesa çadra, në të cilën ka jetuar deri tetë vite të shkuara. E ndarë nga burri, babai i tre fëmijëve, por me të cilin nuk ishte celebruar ligjërisht, për gjashtëmbëdhjetë vite me radhë ajo ka jetuar vetëm me ndihmën ekonomike prej 36 mijë lekësh (të vjetra). Prej dhjetë vjetësh, qëkur burri e ka lënë, i duhet të jetë vetë nënë dhe baba për fëmijët, ndërsa ndihma financiare gjithmonë “ka avulluar” në çast. “Gjëja e parë që bëj kur marr lekët, është të laj borxhet që kam marrë për t’u ushqyer”, tregon ajo, “pastaj s’ka më. Nuk kam asgjë tjetër”.

Nëse e pyet se çfarë i mungon më së shumti në jetën e përditshme, Vera e pret shkurt “çdo gjë!”. Madje edhe energjia elektrike në banesë. “Por po, kam ujë. Dhe gatuaj me gaz. Gatuaj çfarë të gjej. Nuk kam shumë mundësi”, tregon ajo. Pajisje elektroshtëpiake nuk ka asnjë. Kurse shtëpia ka shumë lagështirë, ndaj dhe fëmijët sëmuren shpesh. Sidomos vajza e madhe, që është me epilepsi, me sëmundje të zemrës dhe me skoliozë.“Nuk kemi asnjë mjek që të kujdeset për ne, asnjë”, thotë. Kohën e kalon brenda banesës, bashkë me fëmijët që bëjnë detyrat e shkollës, edhe pse pa energji elektrike. “Nuk kanë as shokë as shoqe, nuk kanë as televizor”, tregon ajo.

Rasti i Verës është një nga ato rastet tipike të atyre që të mësuar të varfëri gjithë jetesën e mbështesin tek ndihma ekonomike. Nëse e pyet se çfarë kërkesash ka Vera përgjigjet thjesht: “vetëm pagesën e KEMP-it për vajzën, që ajo të kurohet. Dhe ushqim të përditshëm. Vetëm kaq kërkesa kam”.

Kur u regjistrua në vitin 2005 për të marrë ndihmën ekonomike ajo tregon se procedura ishte e tjeshtë dhe pati gjithë ndihmën e nevojshme për ta bërë. “Që atëherë më kanë ardhur për të më parë e kontrolluar vetëm një herë, më panë dhe ikën, bënë punën e tyre. Nuk kam asnjë informacion tjetër. Kur duhet të marr ndihmën e marr vesh nga të tjerët dhe shkoj e marr. Këto janë informacionet që kam”.

Por nëse të gjitha këto përgjigje Vera i jep shkurt fare, sikur të jetë dorëzuar përpara vështirësive dhe nuk asnjë dëshirë të bëjë një hap më tej, kur vjen puna tek fëmijët zëri nis e i bëhet më i gjallë dhe pëlqen të flasë më gjatë, më me detaje. Për gëzimin e saj të madh, vajza më e vogël, 13 vjeçare, sapo ka fituar një bursë nga Bashkia. “Vajzën e vogël e kam shumë të mirë në shkollë, ka marrë gjithmonë fleta lavdërimi. Për shkollën luftojmë shumë. Edhe vajza e madhe, që është e sëmurë, shkon prapë në shkollë, sado që ndjehet keq dhe atje e ngacmojnë, nuk ia varin… Ka raste që vjen e e nxehur në shtëpi, sepse gjendjen e keqe ia krijon edhe epilepsia, që i ka nisur qëkur ishte 7 vjeçe, nga temperatura e lartë”. Vera tregon se pikërisht për shkak të kësaj vajze ajo e ka pasur të pamundur të punojë, edhe pse tre apo katër herë ka tentuar të futet në punë në fasoneri. Por puna i ka zgjatur me ditë, ndërsa në Zyrën e Punës nuk është fare e regjistruar. “Kam arsim 8 – vjeçar dhe mund të bëj çdo lloj pune, por nuk kam mundësi për shkak të vajzës së sëmurë”.

E megjithatë nga zyra e Shërbimeve Sociale në Berat, që e kanë ndjekur për 16 vjet rastin e Verës tregojnë se nga ana e tyre është punuar vazhdimisht me këtë familje në mënyrë që të ndryshojë mënyrën e jetesës dhe shkëputet nga skema e ndihmës ekonomike. Vajza e sëmurë po merr e pagesën e paaftësisë, ndërsa vetë Verës në mënyrë të vazhdueshme i është ofruar punë, edhe pse ajo nuk ka pranuar, ndaj edhe ka dalë nga skema e ndihmës. Tani për tani nuk po bën plane për punësimin e saj, por të fëmijëve. “Shpresoj që djali që ka mbaruar shkollën 2 – vjeçare profesionale në Elbasan për administrate, me mbështetjen e dhënë nga bashkia, të mund të punojë”, thotë ajo. “Le të shpresojmë. Kur mendoj të ardhmen mendoj vetëm që të bëjnë përpjetë fëmijët, vetëm tek ata i kam shpresat dhe tek i madhi Zot! Të ecin ata për veten e vet në radhë të parë. Perspektiva ime është shkolla e tyre”. /ywca-albania.al/

Shënim: Me qëllim ruajten e anonimatit, emri është ndryshuar. Ndërkohë e gjithë historia bazohet në përjetime reale.

Historia e Dianës, që megjithë kushtet e vështira shpreson tek shkolla!

Nga Iva Tiço/ Lezha ishte gjithçka që Diana, e martuar vetëm prej një viti e kishte menduar si “jetë më të mirë”. Asokohe, rreth 25 vite më parë, ndërsa vinin nga Puka me një familje që donin ta zgjeronin së shpejti, çifti që ishte njohur me shkuesi por që e kishte gjetur më së miri gjuhën e përbashkët kishin menduar se Lezha ofronte ato gjëra që vendlindja nuk i kishte dhe aq të thjeshta: “u zhvendosëm në Lezhë”, tregon ajo, “sepse është më mirë, janë shkollat më afër, spitali, edhe vetë shkolla është më e mirë”. Këtë menduan kur ishin të rinj, dhe sot kaq vjet më pas jo vetëm që nuk janë penduar, por ajo fjala “shkolla”, e shqiptuar thjesht si e para e arsyeve, do të dalë shpeshherë në bisedë me të, si e vetmja gjë e mirë në jetën e tre fëmijëve të saj, në njëfarë mënyre dhe si e vetmja shpresë që ajo “jeta më e mirë”, në fund të përjetohet dhe nga familja.

Pesëdhjetë vitet që mban mbi supe Diana i dëshmon mbi të gjitha me pamjen e gruas së lodhur nga vështirësitë e jetës. Sepse jeta e saj nuk ka qenë asnjë ditë e thjeshtë. Burri ka provuar emigrimin në Greqi për nja dy vjet, por nuk arriti të ndërtonte një jetë atje, as të merrte familjen. Ndihma ekonomike është e vetmja e ardhur e sigurt, sepse punët e të shoqit kanë qenë gjithmonë ditore, kurse vetë nuk ka punuar qëkur ka qenë vajzë dhe punonte në kooperativë . Kur flet për kushtet e shtëpisë ndihet si në faj “kur hyn brenda thua si jetojnë këtu pesë vetë”, ama është e qetë që është në pronësi të saj, “edhe me letra, së bashku me tokën”, thotë krenare.

Ka shumë vjet që janë të përfshirë në skemën e ndihmës ekonomike, qëkur jetonin në Pukë dhe ndihmën e merrte i shoqi. Tani e tërheq ajo “vetëm 80 mijë është, jo më tepër, kur i marr mendoj çfarë do bëj më parë me to”. Diana zë e numëron që i pari është ushqimi i fëmijëve, pagesat e tjera, borxhet për shkollën e djalit të madh “kam marrë borxhe, me qëllim që ai të mos vuajë, siç kemi vuajtur ne”.

Nëse e pyet se çfarë do të donte më shumë, është “një rrogë shteti për burrin, që të mbyllnim hallet. Sepse unë e kam të pamundur fizikisht, nuk kam punuar dot asnjëherë, për shkak të sëmundjes”. Dhe ky vit ka qenë dhe me halle të shtuara, sëmundje, spitale dhe Diana dhe për shkak të situatës me virusin i është dashur të marrë dhe të tjera lekë borxh për të bërë analiza në laborator privat. “Plus janë gjërat për t’u blerë për fëmijët, sidomos tani që po bëjnë mësimin online, duhen gjëra për projektet e shkollës. Të gjitha duan lekë, për telefonat dhe internetin, që fëmijët të vazhdojnë shkollën si gjithë të tjerët”.

Veçse fëmijët nuk janë si gjithë të tjerët. Diana tregon me keqardhje që ata nuk kanë shumë shoqëri, sidomos vajza. Kështu që ajo shumicën e kohës e kalon me ta brenda në shtëpi. Vitet e para i kontrollonte për detyrat dhe i ndihmonte, “tani nuk e bëj dot më, sepse librat janë të vështirë për mua. Por për fat janë të mbarë dhe mësojnë vetë. Mundohemi të flasim e diskutojmë shpesh me ta, kryesisht flasim për mungesën e kushteve, sidomos me djemtë. Vajza nuk para bën zë”.

Diana tregon që informacionet për ndihmën ekonomike i merr pranë zyrave dhe gjithmonë e kanë ndihmuar në plotësimin e dokumentave. Por thjesht asaj i vjen turp kur punonjësit e Bashkisë shkojnë për të parë kushtet ku ajo jeton “thjesht më vjen turp kur futet dikush brenda në shtëpi dhe duhet ta shohë”. Linja e ujësjellësit është shtrirë deri në banesë, por sahati është i prishur dhe ky është shqetësimi i ri që i ka prishur gjakun: sahatin e ri që kushton 80 mijë lekë i kanë thënë që duhet ta blejë vetë. Energji elektrike ka vazhdimisht, me përjashtim të periudhave që kanë defekte, siç ndodhi njëherë që nuk kishte tre ditë rresht. Për të gatuar përdor sobën e druve, kurse groshët i ka gati të përditshme. Ka qejf të gatuajë edhe gjellën me lakra, nëse ka mish, por ja që mish nuk para ka dhe për të lakrat nuk hahen pa mish “me t’u dridh duart të marrësh një thes patate, sepse ne jemi vetë i pestë, duhen blerë me thasë sepse me kile nuk ke leverdi. Por ja që thesi vetëm tre ditë shkon. Dhe e keqja është që nuk kemi mundësi as të mbjellim vetë, sepse toka është në mal dhe jopjellore”, thotë me keqardhje.

Diana nuk ka ankesa për shërbimin shëndetësor: “Sa herë kam shkuar në urgjencë, apo me djalin e madh për këmbën, m’i kanë bërë grafitë dhe të gjitha”. Tashmë djali i madh e ka bërë shumë krenar, ka mbaruar studimet për arkeologji dhe gjatë kohës së shkollës ka mundur të përfitojë bursën, gjysmë burse dhe jo të plotë, me vërtetimin që ka marrë në shoqatë ka mundur ta përfitojë. Tani sapo t’i shërohet dhe këmba, do të shkojë të regjistrohet në Zyrën e Punës. “Edhe dy të tjerët mësojnë shumë, janë ekselentë. Të dy kanë frikë se ku do vijojnë më tej, nuk kanë asnjë plan për më tej duke parë mundësitë tona që s’kemi se si t’i shkollojmë”.

Kur vjen puna tek e ardhmja, Diana ka vetëm një përgjigje: “Do Zoti më mirë. Nuk e di. Shpresoj të ndryshojë gjendja ekonomike, sepse fëmijët janë duke u rritur ishalla do punojnë dhe të dalin nga situata, por me këto kushte…”. Pavarësisht kushteve të vështira aktuale, për një gjë është e bindur: që shpërngulja në Lezhë ishte gjëja më e mirë që bënë, për shkak të shkollave, që mund t’i nxjerrin në dritë pa mbajtur sytë vetëm tek lekët e ndihmës. /ywca-albania.al/

“Ky shkrim është realizuar si pjesë e projektit “Fëmijët në qendër të politikave lokale të mbrojtjes sociale”, që po zbatohet nga YWCA me mbështetjen e UNICEF dhe JSDG Fund. Programi synon fuqizimin e familjeve me ndihmë ekonomike duke dhënë informacion, mbështetje dhe duke i afruar shërbimet më pranë tyre. Nëpërmjet takimeve dhe intervistave ne duam të dëgjojmë shqetësimet e tyre dhe t’iu japim zë vështirësive që janë pjesë e përditshmërisë. Nga bashkëpunimi i suksesshëm edhe më punonjësit e shërbimeve sociale, ne duam t’i adresojmë tek ta këto sfida, me qëllim gjetjen e zgjidhjeve të përbashkëta për t’iu mundësuar familjeve me vështirësi ekonomike zgjidhje konkrete për një jetë plot dinjitet dhe me shpresë për të ardhmen”.

Shënim: Me qëllim ruajten e anonimatit, emri është ndryshuar. Ndërkohë e gjithë historia bazohet në përjetime reale.